Zajęcia z angielskiego nie gwarantują doskonałej znajomości języka. Kluczowa jest natomiast Twoja praca podczas lekcji i poza nimi. Skuteczne notowanie może zupełnie odmienić Twoją językową rzeczywistość, ułatwiając proces gromadzenia informacji, dostęp do nich oraz przyswajanie i odtwarzanie. Innymi słowy, jeśli nauczysz się efektywnego notowania (a jest to bardzo proste) nauka języka stanie się łatwiejsza.
Paradoks edukacji polega na tym, że brakuje w niej uczenia tego jak się uczyć. Gdy tylko dzieci potrafią pisać, cała uwaga w szkole skupia się na tym, aby ćwiczyły tę umiejętność i zapisywały jak najwięcej informacji. Gdzieś po drodze gubi się jednak bardzo ważna umiejętność – efektywne notowanie. Większość notatek ze szkolnych zeszytów ma formę liniową: od lewej do prawej, linijka pod linijką. Taką notatkę można stworzyć szybko, bez zastanowienia nad jej treścią, bez konieczności analizy informacji. Jednocześnie jest to prawdopodobnie najmniej skuteczny sposób sporządzania notatki: mało czytelny, mało atrakcyjny, niewspomagający grupowania i przetwarzania informacji. W tak sporządzonych notatkach trudno jest też odnaleźć potrzebne informacje i nie ma się co dziwić, skoro w kilkunasto- czy kilkudziesięciostronicowym zeszycie każda kartka wygląda podobnie. Wydaje się więc, że jakakolwiek alternatywa będzie lepsza od standardowej liniowej notatki.
Podczas nauki języka obcego bardzo ważne jest notowanie słownictwa. Uczestnicząc w zajęciach, czytając teksty czy słuchając nagrań napotykamy słówka i wyrażenia, które chcielibyśmy zapamiętać. Większość osób standardowo zapisuje te nowe elementy w swoich notatkach w słupku, wraz z tłumaczeniem na język polski lub w miejscu w podręczniku, w którym słowo zostało użyte. Ani jedna, ani druga forma nie sprzyja łatwemu odnalezieniu słowa po dłuższym czasie. Nie pamiętamy w którym tekście spotkaliśmy to wyrażenie, a poszukiwanie go we własnych notatkach wymaga dłuższego wertowania kart zeszytu. W efekcie nie powracamy do nieatrakcyjnych i nieczytelnych zapisków, a niepowtarzane słownictwo nie jest zapamiętane. Zatem taki sposób notowania nie spełnia swojej podstawowej roli.
Zdecydowanie lepszym sposobem na notowanie słownictwa jest tworzenie map koncepcyjnych. Przypominają one znane Ci pewnie mapy myśli, ale mają znacznie bardziej uproszczoną formę, więc tworzenie ich nie wymaga zbyt wiele czasu i jest naprawdę łatwe. Mapa koncepcyjna ma kształt koncentryczny, to znaczy, że najważniejszy element jest w jej centrum. W przypadku notatki ze słownictwa będzie to temat, którego dotyczą notowane wyrażenia w języku angielskim. Temat słówek z notatki na zdjęciu powyżej to telewizja, a więc w centrum mapy zapisujemy TV. Ponieważ jest to centralna i zarazem najważniejsza część notatki, wyróżniamy ją kolorem lub ramką.
W ramach tego tematu rozróżniamy pomniejsze kategorie, np. rodzaje programów czy sprzęt telewizyjny. Rysując linie ku zewnętrznej części kartki prowadzimy je do tych podkategorii: TV programmes oraz equipment. Teraz możemy od każdej podkategorii prowadzić kolejne linie do poszczególnych słów i wyrażeń. Podczas zajęć językowych czy samodzielnej nauki z pewnością będziemy napotykać na słowa, które wymuszą powstanie innych kategorii, np: activities, watching habits, TV series,TV on demand. Mapa może rozrastać się zarówno poprzez wprowadzanie kolejnych słówek jak i nowych podgrup tematycznych. Wśród kategorii mogą znaleźć się też części mowy, np. adjectives czy inne przydatne wyrażenia – useful phrases.
Każdy nowy temat będzie wymagał nowej mapy koncepcyjnej. Jeśli zaś na kolejnych etapach nauki poznasz słowo, z tematyki, która ma już swoją mapę w Twoich notatkach – wystarczy je dopisać do odpowiedniej kategorii, gdzie znajdzie się wśród innych wyrażeń z tej samej tematyki.
Co zmienia notowanie tą metodą?
-
Słownictwo od samego początku jest grupowane i organizowane przestrzennie, a więc przetwarzane przez Twój mózg. Ten niewielki wysiłek pomaga Ci zapamiętać nowe elementy szybciej i na dłużej.
-
Wyrażenia, które poznajesz są od razu przyporządkowywane do właściwej kategorii tematycznej, co przyspiesza ich odnalezienie, a więc zwiększa szanse użycia w przyszłości.
-
Kolejne poznawane słowa nie są zapisywane w przypadkowym miejscu, ale w kategorii do której należą, co tworzy relacje z innymi elementami na danej mapie i również sprzyja zapamiętywaniu.
-
Notatki w formie mapy koncepcyjnej są przejrzyste i przez to zachęcają do powracania do nich i powtarzania.
Jak zacząć notować metodą map koncepcyjnych?
Pierwsze próby tworzenia mapy koncepcyjnej będą stawiały przed Tobą pewne wyzwania. Aby nie zajmować się notowaniem i rozwiązywaniem problemów technicznych jednocześnie, proponuję Ci rozpocząć od przerabiania liniowych notatek w domu, podczas samodzielnej nauki. Pamiętaj, że to też doskonałe ćwiczenie powtórzeniowe. Z czasem wypracujesz sobie własny sposób na zautomatyzowanie pewnych czynności, a samo notowanie będzie przebiegało szybko i sprawnie. Nie poddawaj się, jeśli początek będzie trudny. Bez wątpienia zmiana z liniowego notowania na jakikolwiek inny jest wysiłkiem, do którego trzeba przywyknąć. Po pewnym czasie będziesz mógł zauważyć jaki wpływ na jakość Twojej nauki ma taka zmiana. Daj sobie szansę zauważyć tę różnicę.
