W latach 40-tych XX wieku edukator Edgar Dale, w swojej książce dotyczącej audiowizualnej metody uczenia się, przedstawił diagram doświadczania uczenia się, który od tamtego czasu zaczął krążyć w różnych opracowaniach jako piramida zapamiętywania. W powszechnej współcześnie interpretacji diagramu ucząc się zapamiętujemy zaledwie 5% tego co czytamy i aż 90% tego co w praktyczny sposób wykorzystujemy w realnych sytuacjach. Jednak nie tego dotyczyła pierwotna piramida Dale’a i nie tak powinniśmy aplikować ją w uczeniu się języka.
Źródło: Audio-Visual Methods in Teaching, Edgar Dale (1946).
Piramida doświadczania uczenia się przedstawia aktywności, które są w różnym stopniu abstrakcyjne. Czytanie, które znajduje się u szczytu piramidy ma największy stopień abstrakcji, to znaczy, że na przykład gdy czytamy wyraz ptak lubbird, to w żaden sposób nie przypominają one zwierzęcia, do którego się odnoszą. Musimy poznać te słowa i połączyć je z ich znaczeniem, by móc je odpowiednio interpretować. Widząc ilustrację przedstawiającą ptaka, przechodzimy na drugi poziom piramidy, który jest mniej abstrakcyjny, bo symbolicznie przedstawia zwierzę. Jeszcze mniej abstrakcyjny byłby film przedstawiający lecącego ptaka, następnie eksponat ptaka oglądany w muzeum przyrodym, a u samej podstawy piramidy znajdowałoby się obcowanie z ptakiem: obserwowanie go, dotykanie, słuchanie czy karmienie.
Z pewnością rzeczywiste doświadczenie przebywania z prawdziwym zwierzęciem sprawia, że uczymy się i zapamiętujemy więcej szczegółów dotyczących wyglądu i zachowania ptaków niż wyłącznie czytając tekst na ich temat. Jednak proces uczenia się i zapamiętywania jest zależny od zbyt wielu czynników, jak choćby dotychczasowa wiedza lub stan zmęczenia osoby uczącej się, aby móc zamknąć to porównanie w liczbach procentowych, szczególnie tak bardzo odmiennych jak 5% i 90% (sam Edgar Dale nigdy nie opisywał swojego diagramu wartościami procentowymi).Zresztą, oglądanie filmu jest na wyższym poziomie abstrakcji w piramidzie niż oglądanie wystawy, a więc gdyby poziom abstrakcji był jedynym czynnikiem wpływającym na ilość zapamiętywanych szczegółów, oznaczałoby to, oglądanie wystawy pozwala zapamiętać więcej. Jednak chyba każdy się zgodzi, że zapamiętałby więcej z ciekawie zrealizowanego filmu o jakimś wydarzeniu historycznym, niż z nudnej wystawy na ten sam temat.
Jak zatem możemy wykorzystać obserwację Dale’a, by zwiększyć efektywność nauki angielskiego? Przede wszystkim powinniśmy się upewnić, że czynności językowe, jakich się podejmujemy charakteryzują się różnym poziomem abstrakcji i nie brakuje wśród nich ćwiczeń z podstawy piramidy doświadczania uczenia się. Jednym z częstszych błędów osób uczących się jest ograniczanie się wyłącznie do dwóch czy trzech aktywności (np. czytanie, uzupełnianie ćwiczeń gramatycznych i słuchanie), przy czym każda z nich ma wysoki poziom abstrakcji. Gdyby zaś rozszerzyć repertuar wykonywanych ćwiczeń o oglądanie filmów, prezentacji, odgrywanie scenek czy udział w rzeczywistych rozmowach, efektywność nauki i zapamiętywania byłaby znacznie wyższa.
Oto kilka prostych przykładów ćwiczeń z najniższych poziomów piramidy Dale’a:
1. Naucz się na pamięć krótkiego tekstu na wybrany temat lub dialogu. Odegraj go w sposób aktorski, gestykulując, modulując głos i wczuwając się w swoją rolę.
2. Zrób symulację prawdziwej rozmowy. Udawaj, że z kimś rozmawiasz własnymi słowami.
3. Zadzwoń do recepcji hotelu i zapytaj po angielsku o warunki pobytu. Nie zdradzaj, że potrafisz mówić po polsku.
4. Kiedy uczysz się gramatyki, postaraj się wytłumaczyć komuś nowe konstrukcje. Naucz ich kogoś z rodziny lub wyobraź sobie, że masz przed sobą swojego ucznia.
5. Mów na wybrany temat nieprzerwanie przez określoną ilość czasu, np. 2, 5 lub 7 minut.
6. Znajdź sobie partnera do rozmowy po angielsku i prowadź z nim dyskusje na wybrane tematy.
